Նոր կեանքի մէջ ամբողջականութեան ձգտումով. սահմաններ եւ նուրբ գիծեր
Lerna Babikyan
Ժամանակի ընթացքին, երբ մարդիկ գաղթեցին կամ տեղափոխուեցան եւ իրենց սնուցած հողերէն հեռացան, որոշ ծէսեր անհետացան, ուրիշներ ալ ձեւափոխուեցան, իսկ անհատի՝ իր մարմինին եւ շրջապատին հետ յարաբերելու ձեւը փոխուեցաւ։ Այս փոխակերպումներուն եւ կորուստներուն արձագանգները նաեւ հասարակական կեանքին մէջ արտայայտուեցան։ Գաղութատիրական-դրամատիրական կարգը, որ կ՚ոչնչացնէ արդէն իսկ գոյութիւն ունեցողը ու կը պարտադրէ իր սեփական համակարգն ու գոյութեան հայրիշխանական վիճակը, տարածք մը կը ստեղծէ տնտեսութեան ու մշակոյթին մէջ իր սեփական գոյութեան համար՝ մէկ խօսքով, կեանքի բոլոր ոլորտներուն մէջ՝ եւ միայն այն անհատներու եւ գործելակերպերու համար, որոնց գաղութատէրը կը համաձայնի։ Երբեմն այս ճնշումը կը գերազանցէ ազգային սահմանները՝ թոյլ տալով, որ այլ երկիրներ ներխուժեն իրենց սեփական մշակոյթներով՝ մեկնելով իրենց ունեցած տնտեսական եւ ռազմական ուժէն եւ առկայ ուժային յարաբերութիւններէն։ Սակայն, դուրս մնացածներուն տրուած իրաւունքները, յաճախ իբրեւ բարիք, կրնան հասնիլ սահմանափակ փոքրամասնութեան։
Մէկ քիլօ նուշ, մէկ թաղ վար
Araz Kojayan
Ամրան տաք յետմիջօրէի մը, հայրս ինձմէ ապսպրեց «մէկ քիլօ նուշ» բերել մեր թաղէն եւ Նոր Մարաշ անցնիլ միայն հոնկէ չգտնելուս պարագային։ Այդ օր փափաքս իրականացաւ եւ առջեւս առիթ բացուեցաւ առանձինս կտրելու 9 տարեկան փոքր հասակիս համար այլապէս արգիլուած պողոտան։ Խանդավառութեամբ մտայ առաջին խանութը եւ, նկատելով, որ ոչ ոք հայերէն կը խօսէր վաճառորդին հետ, պարզապէս ըսի՝ «Պատտի քիլօ նուշ» (արաբերէն՝ մէկ քիլօ նուշ կ՚ուզեմ)՝ առանց գիտնալու նուշին արաբերէն չըլլալը։
Մազ, մարմին եւ տիրապետութիւն
Aylin Vartanyan
Talin Suciyan
Երկար, հիւսուած մազերով հայ կանանց լուսանկարներ կը տեսնենք առաւելաբար 1915 թուականէն առաջ առնուածներու մէջ։ 1915-էն ետք, Հալէպի, ՊԷյրութի, Երուսաղէմի, Ալեքսանտրիայի, Կիպրոսի, Սիրոսի, Աթէնքի, Բիրէայի եւ շատ մը այլ վայրերու մէջ առնուած լուսանկարներու մէջ որբ եւ այրի վերապրող հայ կանայք եւ աղջիկներ կ՚երեւին կարճ կամ բոլորովին խուզուած մազերով, իսկ փոքրեր՝ յատուկ կերպով ածիլուած։ Կանանց եւ երիտասարդուհիներուն մազերը կտրելը միջոց մըն էր թաքցնելու անոնց կանացիութիւնը:
Հայ ֆեմինիզմին ներողութեան աղերսագրութիւն մը
Meri Tek Demir
Իւրաքանչիւր 8 Մարտին, Օսմանեան շրջանի հայ կանանց շարժման մասին զանազան ձեռնարկներ կը կազմակերպուին եւ տարիներու ընթացքին մեծ թիւով գիրքեր ու յօդուածներ լոյս կը տեսնեն. սակայն, ցաւով, եւ իբրեւ «ներողութեան խնդրանքի» առաջին պատճառ, պարտք կը զգամ նշելու, որ անոնց ստեղծագործութիւնները մեծաւ մասամբ կը մնան անոնց կեանքի պատումներու շուքին տակ։
Վերյիշելով ջուլհակութիւնը
Talin Suciyan
Ջուլհակութիւնը Հրաչ Կէօզիւպէյուքեանի ժառանքն էր իր հօրմէն։ Հայրը այս արուեստը սորված էր Հալէպ՝ գաղթակայանի վերապրած կիներէ։ 1977-ին, Հրաչ Պէյրութէն կը տեղափոխուի Քալիֆորնիա, ուր իր հօր հետ կը շարունակէ գորգի նորոգութեան գործը։ Երբ Հրաչը իր հաւաքածոյէն գորգեր հանեց եւ սկսաւ մեզի համար անոնց պատմութիւնները մէկիկ-մէկիկ «կարդալ», նկատեցի, որ որքա՜ ն պակասը ունինք նման հիմնական գիտութեան մը եւ թէ որեւէ ջանք պիտի չբաւարարեցնէ այս բացը գոցելուն։ 1920-ականները եղան այն ժամանակաշրջանը, երբ հայ կանայք դադրեցան ջուլհակներ ըլլալէ։ Խորարմատ գիտելիքներու սերունդէ սերունդ փոխանցումը ընդհատուեցաւ ու հայ կիներու ձեռքէն խլուեցաւ հիւսելու գիտութիւնը Ասոր յաջորդեց ճարտարարուեստականացումը եւ այնուհետեւ՝ գաղթականութիւնն ու աժան աշխատուժը։