Meri Tek Demir
Անդրադարձ Բ. «Ուասաֆիրի» եռամսեայ պարբերագիրքին «Armenia(n)s: Elevation» թիւին,- կենդանի գրականութիւն ունենալու գիտակցութեամբ
Անշուշտ, անկարելի է անտեսել գրողներուն եւ բանաստեղծներուն ապրած հոգեխոցն ու տեղաշարժներու ազդեցութիւնները եւ հետքերը իրենց ստեղծագործութիւններուն վրայ՝ մանաւանդ արդի հայ գրականութեան մէջ։ Այնուամենայնիւ, այն իրողութիւնը, որ դասական եւ արդի արեւմտահայ ստեղծագործութիւններ, մանաւանդ Պոլսոյ, տակաւին կը քննուին հիմնականօրէն գրողներու կենսագրութիւններու ճամբով, արգելք կը հանդիսանայ, որ գրականութիւնը ինքնին ստանայ իր արժանի ճանաչումը։
«Ունուֆաք». տեղահանուած կեանքեր, մասնատուած պատումներ
Ռոպեր Քոփթաշ, իր վիպագրութեան առաջին քայլերով՝ «Ունուֆաք»-ով, կը ջանայ շօշափել 20-րդ դարու հայութեան ցաւն ու վնասաբեր ընկերային իրադարձութիւնները՝ երեք սերունդներու ընթացքին հիւսուած պատմութեան մը միջոցով։
Գումգաբուի ձկնորսներն ու մերամեթճի կիները
Արա Կիւլերին համար, իր լուսանկարները պատմութեան արձանագրութիւններ էին։ Կիւլերի ստեղծագործած տեսողական պատմութեան շարքին, ամէնէն շատ իր հետ նոյնացող նկարները Պոլսոյ սեւ-ճերմակ տեսարաններն էին։ Արա Կիւլեր կ՚ըսէ, որ ինչ որ այսօր կը տեսնենք իբրեւ «հին իսթանպուլ» խորքին մէջ հին իսթանպուլը չէ, իսկ ինք կարողացած է քաղաքին հին վիճակը լուսանկարել անոր բոլոր անկիւններէն։
Արիէլ Ճանիկեանին եւ իր «The Prospector» վէպին մասին
«The Prospector» վէպին պատմական ոլորտը, որ արդիւնքն է երկար ուսումնասիրութեան եւ գրելու երկար ընթացքի մը, հիմնուած է Ճանիկեանի մօրենական պատմութեան վրայ։ Ճանիկեանի մօր մօրենական կողմը ամերիկացի, իսկ հօրենական կողմը հայ է։ Վիպագրութեան ընթացքին, Ճանիկեան ուսումնասիրած է մոռացութեան ենթարկուած աղբիւրներ՝ հին թէ՛ նոր, ի մասնաւորի կեդրոնանալով Գլոնտայքի շրջանին, եւ անոնցմով ստեղծագործած է պատում մը, որ անձնական պատմութիւններէ հատուածներ կը հիւսէ պաշտօնական պատմութեան։
Կլիմաերեւակայական գրականութիւն եւ բնաքննադատութիւն գաւառի գրականութեան մէջ. Համաստեղ եւ Տափան Մարգար
Այսօր կը հասկնանք գաւառը իր ընդհանուր իմաստին մէջ՝ իբրեւ հայերուն գիւղական կեանքը, եւ անշուշտ անոր կը նայինք գիւղական կեանքի մէջ բնութեան արտացոլացման մակարդակէն, որուն հետ մեր կապը այսօրուան դրութեամբ թուլացած է, եւ կը հասկնանք զայն դար մը առաջ ապրած գաւառացիներու համեմատաբար խաղաղ կեանքի հայրենաբաղձութեան դիտանկիւնէն։ Այսուհանդերձ, Տափան Մարգարն ու այլ պատմուածքներ ցոյց կու տան, թէ գաւառի գրականութեան գրողներուն միակ նպատակը գաւառը իտէալականացնելը չէր։